Article 16 of Indian Constitution | Kerala PSC | Study Material

ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയുടെ അനുച്ഛേദം 16, ഭരണഘടനയുടെ ഭാഗം III-ൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഈ അനുച്ഛേദം പൊതുതൊഴിൽ കാര്യങ്ങളിൽ സമത്വം ഉറപ്പുനൽകുകയും, മതം, ജാതി, ലിംഗം, വംശപരമ്പര, ജനനസ്ഥലം, അല്ലെങ്കിൽ വാസസ്ഥലം എന്നിവയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ സർക്കാർ നിയമനങ്ങളിൽ പൗരന്മാർക്ക് ഒരു വിവേചനവും നേരിടുന്നില്ലെന്ന് ഉറപ്പാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. സമത്വത്തിനുള്ള മൗലികാവകാശം ഉയർത്തിപ്പിടിക്കുക, ന്യായവും നീതിയുക്തവുമായ ഒരു സമൂഹം സൃഷ്ടിക്കുക, തൊഴിലവസരങ്ങൾ ഉറപ്പാക്കുക എന്നിവയാണ് ഇതിന്റെ ലക്ഷ്യം. ഈ ലേഖനത്തിൽ, ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയുടെ അനുച്ഛേദം 16, അതിന്റെ വ്യാഖ്യാനം, പ്രാധാന്യം എന്നിവയെക്കുറിച്ച് നമ്മൾ വിശദീകരിക്കുന്നു.

Downloads: loading...

Total Downloads: loading...

ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയുടെ അനുച്ഛേദം 16

പൊതുതൊഴിൽ കാര്യങ്ങളിൽ അവസരസമത്വം

• രാഷ്ട്രത്തിന് (State) കീഴിലുള്ള ഏതെങ്കിലും ഉദ്യോഗത്തിൽ നിയമനം സംബന്ധിച്ച കാര്യങ്ങളിൽ എല്ലാ പൗരന്മാർക്കും തുല്യ അവസരം ഉണ്ടായിരിക്കണം.
• മതം, വംശം, ജാതി, ലിംഗം, വംശപരമ്പര, ജനനസ്ഥലം, വാസസ്ഥലം എന്നിവയുടെ മാത്രം അടിസ്ഥാനത്തിൽ ഒരു പൗരനും രാഷ്ട്രത്തിന് കീഴിലുള്ള ഒരു ജോലിക്കും അയോഗ്യനാകാനോ വിവേചനം നേരിടാനോ പാടില്ല.
• ഒരു സംസ്ഥാനത്തിനോ കേന്ദ്രഭരണ പ്രദേശത്തിനോ കീഴിലുള്ള ഏതെങ്കിലും സർക്കാർ ഉദ്യോഗത്തിനോ നിയമനത്തിനോ, ആ സംസ്ഥാനത്തിനോ കേന്ദ്രഭരണ പ്രദേശത്തിനോ ഉള്ളിൽ താമസിക്കണം എന്ന വ്യവസ്ഥ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന നിയമം നിർമ്മിക്കുന്നതിൽ നിന്ന് ഈ അനുച്ഛേദത്തിലെ ഒന്നും പാർലമെന്റിനെ തടയുന്നില്ല.
• രാഷ്ട്രത്തിന് കീഴിലുള്ള സേവനങ്ങളിൽ വേണ്ടത്ര പ്രാതിനിധ്യം ലഭിച്ചിട്ടില്ലെന്ന് രാഷ്ട്രത്തിന് അഭിപ്രായമുള്ള ഏതെങ്കിലും പിന്നാക്ക വിഭാഗങ്ങൾക്ക് നിയമനങ്ങളിലോ തസ്തികകളിലോ സംവരണം ഏർപ്പെടുത്തുന്നതിന് ഈ അനുച്ഛേദം രാഷ്ട്രത്തെ തടയുന്നില്ല.
• 4A. രാഷ്ട്രത്തിന് കീഴിലുള്ള സേവനങ്ങളിൽ വേണ്ടത്ര പ്രാതിനിധ്യം ലഭിച്ചിട്ടില്ലെന്ന് രാഷ്ട്രത്തിന് അഭിപ്രായമുള്ള പട്ടികജാതി-പട്ടികവർഗ്ഗ വിഭാഗങ്ങൾക്ക്, പ്രൊമോഷൻ കാര്യങ്ങളിൽ അനന്തരഫലമായി ലഭിക്കുന്ന സീനിയോറിറ്റിയോടുകൂടി സംവരണം നൽകുന്നതിനുള്ള വ്യവസ്ഥ ഉണ്ടാക്കുന്നതിൽ നിന്നും ഈ അനുച്ഛേദത്തിലെ ഒന്നും രാഷ്ട്രത്തെ തടയുന്നില്ല.
• 4B. ഒരു വർഷം നികത്താനായി സംവരണം ചെയ്തിട്ടുള്ളതും എന്നാൽ ആ വർഷം നികത്തപ്പെടാത്തതുമായ ഒഴിവുകളെ, തുടർന്നുള്ള വർഷങ്ങളിൽ നികത്താനുള്ള ഒരു പ്രത്യേക വിഭാഗമായി കണക്കാക്കുന്നതിൽ നിന്നും ഈ അനുച്ഛേദത്തിലെ ഒന്നും രാഷ്ട്രത്തെ തടയുന്നില്ല. അത്തരം ഒഴിവുകൾ നികത്തുന്ന വർഷത്തെ മൊത്തം ഒഴിവുകളുടെ അമ്പത് ശതമാനം എന്ന സംവരണ പരിധി നിർണ്ണയിക്കുന്നതിന് അവയെ ഒരുമിച്ച് പരിഗണിക്കാൻ പാടുള്ളതല്ല.
• ഏതെങ്കിലും മതപരമോ സാമുദായികമോ ആയ സ്ഥാപനത്തിന്റെ കാര്യങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു ഉദ്യോഗസ്ഥൻ അല്ലെങ്കിൽ അതിന്റെ ഭരണസമിതിയിലെ ഏതെങ്കിലും അംഗം ഒരു പ്രത്യേക മതം ആചരിക്കുന്ന ആളായിരിക്കണം എന്ന വ്യവസ്ഥയുള്ള നിയമത്തിന്റെ പ്രവർത്തനത്തെ ഈ അനുച്ഛേദം ബാധിക്കുന്നില്ല.
• നിലവിലുള്ള സംവരണത്തിന് പുറമെ, അനുച്ഛേദം (4)-ൽ പറഞ്ഞിട്ടുള്ള വിഭാഗങ്ങൾ ഒഴികെയുള്ള സാമ്പത്തികമായി പിന്നാക്കം നിൽക്കുന്ന പൗരന്മാർക്ക്, ഓരോ വിഭാഗത്തിലെയും തസ്തികകളുടെ പത്ത് ശതമാനം വരെ സംവരണം ചെയ്യുന്നതിനുള്ള വ്യവസ്ഥ ഉണ്ടാക്കുന്നതിൽ നിന്നും ഈ അനുച്ഛേദം രാഷ്ട്രത്തെ തടയുന്നില്ല.

ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയുടെ അനുച്ഛേദം 16: വ്യാഖ്യാനം

• അനുച്ഛേദം 16(1): പൊതു തൊഴിലുകളിലോ അല്ലെങ്കിൽ രാഷ്ട്രത്തിന് കീഴിലുള്ള നിയമനങ്ങളിലോ എല്ലാ പൗരന്മാർക്കും തുല്യ അവസരം ഉറപ്പാക്കുന്നു.
• അനുച്ഛേദം 16(2): മതം, വംശം, ജാതി, ലിംഗം, വംശപരമ്പര, ജനനസ്ഥലം, അല്ലെങ്കിൽ വാസസ്ഥലം എന്നിവയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ സർക്കാർ ജോലികളിലെ വിവേചനം നിരോധിക്കുന്നു.
• അനുച്ഛേദം 16(3): പ്രാദേശിക പ്രാതിനിധ്യം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനായി, ചില പൊതു ജോലികൾക്ക് താമസസ്ഥലം അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള മാനദണ്ഡങ്ങൾ അനുവദിക്കുന്ന നിയമങ്ങൾ നിർമ്മിക്കാൻ പാർലമെന്റിന് അധികാരം നൽകുന്നു.
• അനുച്ഛേദം 16(4): പൊതു സേവനങ്ങളിൽ വേണ്ടത്ര പ്രാതിനിധ്യമില്ലാത്ത പിന്നാക്ക വിഭാഗങ്ങൾക്ക് തസ്തികകൾ സംവരണം ചെയ്യാൻ രാഷ്ട്രത്തിന് അനുമതി നൽകുന്നു.
• അനുച്ഛേദം 16(4A): ഉയർന്ന തസ്തികകളിൽ പ്രാതിനിധ്യം കുറവാണെങ്കിൽ പട്ടികജാതി-പട്ടികവർഗ്ഗക്കാർക്ക് സ്ഥാനക്കയറ്റത്തിൽ സംവരണം നൽകുന്നു.
• അനുച്ഛേദം 16(4B): നികത്തപ്പെടാത്ത സംവരണ ഒഴിവുകൾ 50% സംവരണ പരിധി ലംഘിക്കാതെ അടുത്ത വർഷത്തേക്ക് മാറ്റാൻ അനുവദിക്കുന്നു.
• അനുച്ഛേദം 16(5): മതപരമോ സാമുദായികമോ ആയ സ്ഥാപനങ്ങളെ പൊതുവായ സമത്വ വ്യവസ്ഥകളിൽ നിന്ന് ഒഴിവാക്കുന്നു, അതുവഴി മതപരമായ തസ്തികകളിലേക്ക് സ്വന്തം മതവിശ്വാസികളെ നിയമിക്കാൻ അവരെ അനുവദിക്കുന്നു.
• അനുച്ഛേദം 16(6): 103-ാം ഭരണഘടനാ ഭേദഗതിയിലൂടെ അവതരിപ്പിച്ചു. നിലവിലുള്ള ക്വാട്ടകൾക്ക് പുറമെ സാമ്പത്തികമായി പിന്നാക്കം നിൽക്കുന്ന വിഭാഗങ്ങൾക്ക് (EWS) 10% വരെ സംവരണം ഇത് സാധ്യമാക്കുന്നു.

ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയുടെ അനുച്ഛേദം 16: പ്രധാന വശങ്ങൾ

• അവസര സമത്വം: അനുച്ഛേദം 16(1) പ്രകാരം പൊതുതൊഴിൽ, നിയമന കാര്യങ്ങളിൽ എല്ലാ പൗരന്മാർക്കും തുല്യ അവസരം ഉറപ്പാക്കുന്നു.
• വിവേചനത്തിനുള്ള നിരോധനം: അനുച്ഛേദം 16(2) പൊതു തൊഴിലുകളിൽ മതം, വംശം, ജാതി, ലിംഗം, വംശപരമ്പര, ജനനസ്ഥലം, അല്ലെങ്കിൽ വാസസ്ഥലം എന്നിവയുടെ പേരിലുള്ള വിവേചനം നിരോധിക്കുന്നു.
• സംവരണത്തിനുള്ള വ്യവസ്ഥ: പ്രാതിനിധ്യം കുറഞ്ഞ പിന്നാക്ക വിഭാഗങ്ങൾക്ക് സർക്കാർ ജോലികളിൽ സംവരണം ഏർപ്പെടുത്താൻ രാഷ്ട്രത്തിന് അധികാരമുണ്ട്.
• സംവരണ വിഭാഗങ്ങൾ: പട്ടികജാതി (SCs), പട്ടികവർഗ്ഗം (STs), സാമ്പത്തികമായി പിന്നാക്കം നിൽക്കുന്ന വിഭാഗങ്ങൾ (EWS) എന്നിവർക്ക് സംവരണം ബാധകമാണ്.
• നിയമനിർമ്മാണ അധികാരം: പൊതു തൊഴിലുകളിലെ സംവരണ നയങ്ങൾ നിയന്ത്രിക്കാനും നിർവചിക്കാനും പാർലമെന്റിന് നിയമങ്ങൾ നിർമ്മിക്കാൻ കഴിയും.
• അനന്തരഫലമായുള്ള സീനിയോറിറ്റി: സംവരണ വിഭാഗത്തിൽ നേരത്തെ സ്ഥാനക്കയറ്റം ലഭിക്കുന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥർക്ക് പൊതുവിഭാഗത്തിലെ ഉദ്യോഗസ്ഥരേക്കാൾ സീനിയോറിറ്റി നിലനിർത്താം. ഈ രീതി ഭരണഘടനാപരമായി സാധുവാണെന്ന് ശരിവെച്ചിട്ടുണ്ട്.

അനുച്ഛേദം 16: സുപ്രധാന വിധികൾ

• സ്റ്റേറ്റ് ഓഫ് മദ്രാസ് v. ചമ്പകം ദൊരൈരാജൻ (1951):
  • വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങളിലെ ജാതി അടിസ്ഥാനത്തിലുള്ള സംവരണം കോടതി റദ്ദാക്കി, ഇത് ഒന്നാം ഭരണഘടനാ ഭേദഗതിക്ക് കാരണമായി, അതിലൂടെ അത്തരം സംവരണങ്ങൾ സാധ്യമാക്കാൻ അനുച്ഛേദം 15(4) കൂട്ടിച്ചേർക്കപ്പെട്ടു.
• ഇന്ദ്ര സാഹ്നി v. യൂണിയൻ ഓഫ് ഇന്ത്യ (1992):
  • മണ്ഡൽ കമ്മീഷൻ കേസ് എന്ന് പരക്കെ അറിയപ്പെടുന്ന ഈ കേസിൽ, മറ്റ് പിന്നാക്ക വിഭാഗക്കാർക്ക് (ഒബിസി) 27% സംവരണം കോടതി ശരിവെച്ചു. എന്നാൽ സംവരണ ആനുകൂല്യങ്ങൾ ലഭിക്കുന്നതിൽ നിന്ന് ഒബിസിയിലെ ഉയർന്ന സാമ്പത്തിക ശേഷിയുള്ളവരെ ഒഴിവാക്കുന്നതിനായി 'ക്രീമിലെയർ' എന്ന ആശയം അവതരിപ്പിച്ചു.
• എം. നാഗരാജ് v. യൂണിയൻ ഓഫ് ഇന്ത്യ (2006):
  • പട്ടികജാതി-പട്ടികവർഗ്ഗക്കാർക്ക് സ്ഥാനക്കയറ്റത്തിൽ സംവരണം അനുവദിക്കുന്ന ഭരണഘടനാ ഭേദഗതികൾ കോടതി ശരിവെച്ചു. എന്നാൽ പിന്നാക്കാവസ്ഥ, മതിയായ പ്രാതിനിധ്യമില്ലായ്മ, ഭരണപരമായ കാര്യക്ഷമത നിലനിർത്തൽ എന്നിവ തെളിയിക്കേണ്ടത് രാഷ്ട്രത്തിന്റെ ഉത്തരവാദിത്തമാക്കി.
• ജർണയിൽ സിംഗ് v. ലച്ച്മി നരെയ്ൻ ഗുപ്ത (2018):
  • സ്ഥാനക്കയറ്റത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ 'ക്രീമിലെയർ' തത്വം പട്ടികജാതി-പട്ടികവർഗ്ഗ വിഭാഗങ്ങൾക്കും കോടതി ബാധകമാക്കി. ഇതിലൂടെ സ്ഥാനക്കയറ്റത്തിലെ സംവരണത്തിന്റെ പ്രയോജനം യഥാർത്ഥത്തിൽ പിന്നാക്കം നിൽക്കുന്നവർക്ക് മാത്രം ലഭിക്കുന്നുവെന്ന് ഉറപ്പാക്കി.